De Antoniuskerk - Antoniuskerk Utrecht

Antoniuskerk, beleid met betrekking tot het luiden van de klokken

De Antoniuskerk is gebouwd in 1903. In 1924 is de toren eraan toegevoegd. De kerk en klokkentoren zijn gebouwd volgens de toenmalige ideeën en normen. Lombok was met de aanwezigheid van een Franciscaner- en Dominicanerklooster een katholieke wijk in Utrecht. In 2001 zijn kerk en toren tot rijksmonument verklaard.

In de toren hangen drie klokken die zijn gegoten bij Petit & Fritsen in Asten. Deze klokkengieterij dateert officieel uit het jaar 1660. In 2015 is het bedrijf samengegaan met gieterij Koninklijke Eijsbouts. Dit laatste bedrijf verzorgt al meer dan 30 jaar het onderhoud, waaronder het gestemd houden, van de klokken.

Nadat tijdens de oorlog in 1943 de drie klokklokken uit de toren weg waren gehaald, kwamen er na een spaaractie in 1948 drie nieuwe klokken. Van de huidige klokken zijn er twee gegoten in 1948 en de derde in 1969. Dat zijn in hun opschriften:

1. HEILIGE MARIA (onderdoorsnede 117 cm)

2. HEILIGE ANTONIUS (onderdoorsnede 98 cm)

3. H. DOMINICUS ANNO DOMINI 1948;

Hergoten ANNO DOMINI 1969, (onderdoorsnede 85,5 cm). De klok van 1948 is in 1969 stuk geluid. Met het brons van de kapotte klok is toen een nieuwe gegoten.

Wij luiden de klokken op zon- en feestdagen in de katholieke religieuze traditie. Daarnaast willen wij met onze klokken alledaagse gevoelens klank geven. In tijden van verdriet klinken klokken ‘bedroefd’, terwijl diezelfde klokken op feest- en hoogtijdagen een vrolijke, opgewekte klank hebben.

Tot slot heeft de klok de functie van de luidklok en slaat de uren, behorend bij het uurwerk in de gevel van de toren.

Wij luiden, slaan de kerklokken op de navolgende momenten.

De toren heeft een uurwerk en het slaan van de halve en hele uren geschiedt met uurslaghamer.

Naar aanleiding van meldingen van overlast door bewoners, hebben wij het slaan van de uren ’s nachts door de klok aangepast. De slagklok overschreed ’s nachts met 4 db(A) de norm van maximaal 60 db(A). Overdag blijft de klok binnen de normen.  Het is technisch niet mogelijk het geluidsniveau met 4 db(A) omlaag te krijgen, zodat er geen andere mogelijkheid overbleef dan het stilzetten van de klok; van 23.00 – 07.00 uur slaat de klok de uren niet.

Op zondagsochtend om 9.45 uur luiden wij 5 minuten de klokken als oproep tot de dienst van 10.00 uur. Op Kerstavond doen wij dit om 19.00 uur en (in voorkomende gevallen) ook om 22.00 uur

Op basis van traditie luiden wij dagelijks om 12.00 en om 18.00 uur het Angelus.  Je hoort direct na het slaan van het uur om 12 uur en 18 uur: 3x "slaan", pauze, dan weer: 3x "slaan", pauze, dan weer: 3x "slaan", pauze en dan luidt het één minuut ter afsluiting.

Dit klokkenspel begeleidt het eeuwenoude Angelusgebed met als doel even het werk te stoppen en ruimte te maken voor een moment van gebed, van reflectie. Om 18.00 uur begeleidt de klok het einde van de werkdag.

Het luiden van de klokken bij overlijden vinden wij een waardevolle traditie. Van oudsher werd dit klokluiden gedaan om boze geesten te verdrijven, thans luidt de kerk om op waardige wijze afscheid te nemen van één van onze leden of van een wijkbewoner. Wij luiden dan 3 minuten de klokken.

In de praktijk komt dit gezien de omvang van onze gemeenschap nauwelijks meer voor. Uit de wijk komt zelden een verzoek.

Ook luiden wij de klok bij begrafenissen die vanuit onze kerk plaatsvinden. We luiden dan met de grootste klok. Ook dit komt nog maar incidenteel voor.

Wij luiden de klokken op 4 mei bij de dodenherdenking. Wij zien het als onze plicht om op deze wijze bij te dragen aan de herdenking. Hierbij luiden wij niet meer dan één klok. Het luiden begint om vijf voor acht tot een halve minuut voor acht, zodat het om acht uur volkomen stil kan zijn.

Ook luiden wij bij bijzondere gelegenheden.

Utrecht, 21 oktober 2020

Bronnen:

Armand Heijen (red). Rooms in Lombok. 100 jaar Antoniuskerk Utrecht, Poseidon Pers, 2002

Johan van den Hurk, Frank Rung. Klokken van de stad Utrecht. Deel 1. Luidklokkenbestand van het Domjaar 1982. Utrecht 1982.